Türkiye, hem kendi siyasal, kültürel sorunları ve demokratikleşme süreçleri, hem bölgesindeki Arap Baharı, İran nükleer gündemi, ABD sonrası Irak ve Suriye gibi siyasal sarsıntılar geçiren ülkelere yaklaşımları ve tepkileri, hem de AB ile ilişkileri açısından küresel bağlamda dikkat ve ilgiyle izleniyor. Bununla birlikte Türkiye, kültür ve sanat etkinlikleriyle de küresel kültür sanayisi içinde önemli bir etkinlik ve üretim alanı oluşturuyor. Türkiye, 1980'lerin ortasında başlattığı İstanbul Bienali ve 2010'da gerçekleştirdiği İstanbul Avrupa Kültür Başkenti projesiyle edindiği bu özel konumu, Antakya, Çanakkale, Mardin, Sinop Bienalleri ile pekiştiriyor.
Antik Çağdan günümüze kıtalar ve okyanuslar arasında jeopolitik bir geçit olma özelliği taşıyan Çanakkale Boğazı'nın Doğu yakasında uzanan Çanakkale'de gerçekleşecek 3. Bienal de, günümüzdeki siyasal, ekonomik ve toplumsal gerçekler ve bunları sorgulayan, irdeleyen, yorumlayan kurgular ve karşı duruşlar bağlamında savı olan bir kültürel ve sanatsal etkinlik olmayı amaçlıyor.
Bu sav, günümüz sanatçısının zihinsel, duyumsal ve görsel üretimlerinin küresel ve yerel bağlamda demokrasilerin gerçekleşmesi için çalışma, sorgulama, yorumlama ve çatışma alanları ya da durumları yaratacağını göstermeye yöneliktir. Bu sav aynı zamanda, bu boğazın açıldığı Akdeniz coğrafyasının günümüz küresel kültür sanayisi içindeki bellek taşıyıcı, esin verici, yaratıcılık tetikleyici, yenilik üretici özelliklerinin etkisini de vurgulamaktadır. Bundan da öte bu sav, sanatın kendi siyaseti olduğunu ve bunun öteki siyasetle rekabet ederek topluma başka bir birlikte yaşama alanı açtığını ileri sürmektedir.
Günümüz sanatı -özellikle bir olguyu araştırmaya, analiz edip sorgulamaya dayalı sanat; belirli bir zamansal sürece dayalı, yavaş ama etkili işleyen bir yapıya sahiptir. Bu süreç niteliği, onun günlük yaşama sinen birçok karmaşık olguyu bir çalışmada kapsamasını sağlar. Günümüz sanatçısı adeta bir dedektif edasıyla politik, ekonomik ve kültürel olguları araştırmakta, keşfetmekte ve sunmakta. Böyle yaparak görünen yüzeyin altındaki akıntıyı keşfetmekte. Bu akıntı Büyük İskender'in üzerine yürürken Xerxes'e zorluk çıkarmıştı. 1810'da ise Lord Byron Çanakkale Boğazı'ndan geçecek ve bunu Don Juan şiirinde anlatacaktı.
Diğer yandan internet ortamında global ölçekte bir araya gelen sanatçı ağları coğrafyayı daralttığı gibi, olaylara ilişkin zaman boyutunu da azaltmakta. Siyasal ve kültürel hız sürecinde, olguları öğrenmekte, sırlarının şifresini çözmekte ya da onlara müdahale etmekte maharetli durumda. Geçmişin büyük anlatıları tekrar yazılmakta ve ortaklıktan bireyselliğe dönmüş gibi duran post-modern özcülük ise farklı bir epistemolojik gelişmeyi algılayamamaktadır. Twitter ve Facebook üzerinden yayılan isyan dalgaları bunun açık kanıtıdır. Sadece geçmişe dair bir hoşlanma belirtisini içermeyen bu çağdaş örgütlenme, her ne kadar isyan ruhunu icat etmese de, bir isyan ateşinin birikmesini sağlamaktadır.
Çağdaş sanatçı, her zaman sınıf çelişkileri, etnik kimlikler, inanç, kimlik ve öteki konularını ele alarak var olan sistemleri sorguladı ya da onlara savaş açtı. Yöntemi ise belirli bir sürece dayalı ve çözümseldi. Bu süreçsellik, dinamizm ve çözüme dayalı ufuk, zaman ve mekana dair hızla değişen süreçlerin anlaşılabilmesi için bir kapı açmıştır. Zaman ve mekânı kavrayabilmek ve onlardan hareketle politik, ekonomik ve kültürel düzlemlere müdahale edebilmek, bazı sanatçılar için örgütlü hareket etmeyi gerektirmiştir. Günümüzdeki sanatçı girişimleri bunun en etkin örneğidir ve bu bir deneyimlerini toplumla paylaşma girişimidir.
Uluslararası Çanakkale Bienali:
Bu tanımlamalar bağlamında gerçekleşen sanatın üretim, izlenme ve algılanma alanı olmayı;
Küresel ölçekte yeniden çizilen coğrafyaları, tekrar bedenleşmeye çalışan neo-liberal ekonomiyi, özellikle Ortadoğu'da gözlemlenen politik dönüşümleri, iktidara dair baskıların artan oranda coğrafya- dışı bir olgu haline gelmesini ve tüm bunların gündelik yaşama bulaşan durumlarını görünür kılmayı;
Belirli bir kavram üzerinden bir araya gelen işler yoluyla ya var olan durumun bir manzarasını sunmayı ya da yeni bir manzaranın önericisi olmayı;
Biraz da, yeni isyan dalgaları ile cisimleşen ve tekrar canlanan bu örgütlenme durumunu masaya yatırmayı amaçlamaktadır.
Uluslararası Çanakkale Bienali:
Bu bienalin kavramsal çerçevesini benimseyen uluslararası sanatçıları ve sanat uzmanlarını davet ederek, kenti bu sanatçıların gündemine yerleştirecek;
Sanatçılara bu bienal için üretecekleri işleri yerleştirecekleri Eski Otobüs Terminali, Korfmann Kitaplığı, Eski Ermeni Kilisesi gibi ilginç ve işlevsel mekânlar sunacak;
Sanat-kültür kurumlarını ve üniversiteleri sanatçılarla işbirliğine davet ederek, kamusal alanlarda karşılıklı etkileşim ve iletişim ortamı yaratacak;
Toplumsal eğitim programları (atölyeler, açık oturumlar, konferanslar) ile bienalin kavramsal çerçevesinin geniş ölçekte çözümlenmesini ve yorumlanmasını sağlayacak;
Bienali bir amaca değil, izleyiciyi üretim süreçlerine katılmaya yönlendiren sürdürülebilir bir etkinliğe ve Akdeniz bölgesi için kültürel bir arayüze dönüştürecek;
Çanakkale'yi küresel sanat ve kültür sanayi ve iletişim ağları içine konumlandıracaktır.
"Sanat siyaset için bilgi ve temsiliyetler üretmez. O, duyumsallığın ayrı cinsten düzenlerinin karşılıklı dayanışmasını, kurguları ve karşı duruşları üretir. Bunları siyasal eylem için değil, kendi siyaseti çerçevesinde, yani sanatı bir yandan kendini yok etmeye sürükleyen bir yandan da yalnızlığa kilitleyen o çift hareket uyarınca üretir. Sanat, kendisinden ortak duyumsal mekânı bölmeyi talep eden biçimleri, etken ve edilgen, tek başına ve birlikte, görüntü ve gerçek arasındaki ilişkileri, yani tiyatronun, filmin, müzelerin ve okunan sayfaların zaman-mekânını yeniden düzene sokan kurguları ve karşı duruşları üretir. Böylece deneyimlerin yeniden şekillenmesini sağlayan biçimler üretir. Birlikte deneyim yaşamayı yeniden biçimlendiren ve yeni sanatsal karşı duruşlar oluşturan siyasal özne olmanın biçimlerinin oluşacağı alandır o". Jacques Ranciére, Die Aufteilung des Sinnlichen (Die Politik der Kunst und Ihre Paradoxen), Polypen, 2008, s.89-90
- Küratörler: Beral Madra, Fırat Arapoğlu, Seyhan Boztepe, Deniz Erbaş
- Genel Sanat Yönetmeni: Beral Madra
- Kurucu Direktörü: Seyhan Boztepe
- Genel Koordinatör: Deniz Erbaş
- Koordinatörler: İsmail Erten, Ezgi Arıduru
- Bienal Çocuk: Erdinç Alnıak, Ezgi Hancı, Seçil Sütçü
- Bienal Genç: Eren Uysal, Oğuz Balcı
- Bienal Engelsiz: Cemal Öney, Tahir Akar, Oğuz Birincioğlu, Ece Usta, Ece Güneş Erten, Ayla Yazgan
- Tasarım: Serdar Negir
- Afiş Tasarımı: Savaş Çekiç
- Web Master: Yıldırım Şahiner
- Prodüksiyon: Erdal Sezer
- Prodüksiyon Asistanları: Sertaç Kuru, Burak Topçakıl, Gülsüm Ferman, Yusuf Berk Akpınar
- Lojistik: Benice Lojistik
- Fotoğraf ve Belgeleme: Tuğba Elmacı, Tuncay Alpı, Ercan Öztabak, Anıl Şentürk, Gökhan Eser
- Çeviri: Ceren Akıncı, Ezgi Arıduru, Ahmet Sipahioğlu, Servet Kördeve, Neşe-John Guendelsberger
- Çanakkale Belediyesi Ekibi: Özlem Eryiğit, Mehmet Eşli, Sevil Albay
- Ekip Lideri: Birim Ömer Erol
- Bienal Ofisi ve Gönüllü Koordinasyonu: Oğuz Eyüpler, Begüm Bıçkıcı, İsmail Dönmez, İrem Coşkun
- Sanatçı Asistanları: Adem Yavuz, Ayşegül Çetin, Begüm Çavuşoğlu, Umut Özcan, Ceren Akıncı, Ezgi Tokgöz, Metin Dilek, Gizem Alnıak, Cansın Emiş, Ilgın Karadağ, İrem Coşkun, Melih Karaol, Onur Tekin, Petek Mutay, Nazlı Irmak Ergülen, Sertaç Kuru, Gülsüm Ferman
- Bienal Gönüllü Ekibi: Ali Kılıç, Abdullah Çakmak, Aslı Aksu, Aşkın Değirmenci, Aydın Üzmez, Ayşegül Çorok, Bahattin Köylü, Berat Atakman, Bilge Şimşek, Birce İnal, Büşra Sutay, Burak Sarı, Cansu Memiş, Çağatay Tan, Dilan Doğan, Duygu Şimşek, Deniz Gündüz, Dilara Arkan, Duygu Tor, Dilek Demirbaş, Deniz Kürşad, Didem Çatal, Doğan Türkoğlu, Ecem Usta, Emre Özegemen, Eren Sean Guendelsberger, Esra İba, Ezgi Talipoğlu, Fatih İnce, Fatoş Dağdelen, Gizem Minaz, Gizem Yılmaz, Gamze Gür, Güneş Erten, H.Merve Kanca, Hakan Yavaş, Hakkı Şahin, Halil İbrahim Şentürk, Johanna Schlottke, Kadriye Güner, Kemal Erkol, Melek Taş, Maral Civanyan, Meriç Altın, Meriç Kurgun, Nur Sütçü, N. Irmak Ergülen, Nida Şenmutaf, Oğuz Birincioğlu, Olcay Tümer, Oral Kaya, Oya Terzioğlu, Özen Algönül, Özge Gürbulak, Pelin Erkut, Pelin Bay, Seçil Sütçü, Sena Çakmak, Sedat Gör, Saadet Kaya, Saba Baki, Seda Kalkan, Servet Kördeve, Sonay Demir, Serdar Negir, Serpil Vesek, Sevim Yavuz, Sevgi Er, Şükran Çorapçıoğlu, Şeref Doğan, Tayfun Çapuk, Tülay Hacıoğlu, Tülin Uçan, Ufuk Can Kadı, Yeliz Zencirkıran
28 Eylül-15 Ekim 2012 – DGSG
Cumhuriyeti Afişleyen Adam "İhap Hulusi Görey" Sergisi
Cumhuriyeti Afişleyen Adam "İhap Hulusi Görey" isimli sergi, koleksiyoner, reklamcı-yazar Ender Merter tarafından düzenlendi. 2010 yılında İstanbul'un Kültür Başkenti olduğu dönemde İhap Hulusi Görey afişlerinin tüm koleksiyonu (Müsellesten üçgene), serginin yaratıcısı Ender Merter tarafından Marmara Üniversitesi Cumhuriyet Müzesi'ne bağışlanmıştır.
27 Eylül-2 Kasım 2012 – YAZAR VE SANATÇI EVİ
"Acaristan Hikayeleri" Sergisi
"Sovyet Gürcistanı'nın Derinliklerinde Dostluk Şarkıları Söylüyorlar" Küratörlüğünü Ana Riaboshenko'nun yaptığı Tusheti Bölgesi'nden 10 Kadın Portresi, Shalva Alkhanaidze'nin Pasaport Fotoğrafları sergisi Sovyet döneminden bir bellek çalışmasını içermektedir. "Gülme! Düğmeni ilikle!": Gürcistan nüfusunun en az yarısı Sovyet fotoğrafçıları tarafından verilen bu talimatları hâlâ hatırlıyor. Shalva Alkhanaidze'nin pasaport fotoğrafları dizisine bakarken bu talimatları görmek güç. Ciddi bir amaçla çekilen bu resimlerin arka planları da buna ters düşüyor. Buna rağmen çekilen fotoğrafların en son hali uygun ve kusursuz gri arka planlı vesikalık pasaport resimleriydi. Bu fotoğraflardaki insanlar muhtemelen çekilen resimlerin ilk hallerini hiç görmediler. Model olarak poz verdiklerinden ve bir gün fotoğraf tarihinin parçası olacaklarından habersizlerdi. Fotoğrafçının bilerek mi tam boy portreler çektiği, yoksa zamanın ekipmanlarının ancak buna mı izin verdiği hâlâ bilinmiyor. Vesikalıklar, modellerinin sosyal durumları, tarzları, kişilik ve karakterlerinin yanı sıra 1955 ve 1956 arasında bu insanlara ait başka detayları da ortaya çıkartıyor. Küratör: Ana Riaboshenko Pasaport Fotoğrafları sergisi, Sinopale 4 kapsamında Dr. Rıza Nur Kitaplığı'nda sergilenmiştir. Destekçiler: Gürcistan Kültür Bakanlığı, Acaristan Kültür ve Spor Bakanlığı, Avrupa Kültür Derneği'ne teşekkür ederiz.
9 Ekim 2012 – MAVİTAY
Sanatçı Sunumu: Mustafa Horasan
1965 Aydın, Karacasu'da doğan sanatçı 1986'da Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Grafik Bölümü'nü bitirdi. 1994 yılında ilk kişisel sergisini İzmir İş Sanat Galeri'de açan sanatçı, bu tarihten itibaren her yıl Türkiye'de kişisel sergiler açmıştır. Yurtiçi ve yurtdışında katıldığı önemli sergileri arasında 1990 yılında Grand Palais'deki Paristanbul sergisi, 1995 yılında New York'taki Türk Sanatçıları sergisi, 1999 yılında Sharjah Bienali, 1999 yılında Karşı Sanat'ta Ölüm=Ölüm sergisi, 2007 yılında İstanbul Modern'de Kesişen Zamanlar sergisi, 2009 yılında İstanbul Modern'de Yeni Yapıtlar, Yeni Ufuklar sergisi ve 2009 yılında Berlin'de İstanbul Next Wave sergisi kapsamında Martin Groupius Bau vardır. 2008 yılından itibaren Pi Artworks tarafından temsil edilen sanatçının geçtiğimiz sezon katıldığı fuarlar arasında, Contemporary Istanbul, Scope Basel, Art Dubai ve Marrakech Art Fair bulunmaktadır. Yurtiçi ve yurtdışında özel kolleksiyon ve müzelerde eserleri bulunan sanatçı çalışmalarını İstanbul'da sürdürmektedir.
29 Eylül 2012 – KORFMANN KÜTÜPHANESİ
Bienal Teması üzerine Halil Turhanlı ile Söyleşi
1954 Çanakkale doğumlu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. 80'lerin başından bu yana müzik, sinema ve sanat üzerine yazıyor. Yazıları değişik gazete ve dergilerde yayımlandı. Meleklerin Düştüğü Yer (1994), Müzik ve Muhalefet (1996), Bir Erdem Olarak Sapkınlık (2000), Ütopyanın Sesleri (2001), Şenlik, Sanat ve Sabotaj (2002), Anarşik Armoni (2003), Kahinler ve Müjdeciler (2004), Katiliniz Şehirlerde Dolaşıyor (2006) başlıklarını taşıyan yayımlanmış sekiz kitabı bulunuyor. Kuruluşundan bu yana Açık Radyo'da müzik ve kültür programları hazırlayıp sunuyor.
Halk Bahçesi / 29 Eylül-5 Ekim 2012
Üç Boyutlu İşler Atölyesi "İnek"
Umut Germeç ve ÇOMÜ GSF Öğrencileri
Saat Kulesi Meydanı / 27 Eylül 2012
"Meydani" Resim Sergisi
Kibelatis Gurubu: Olcay Erdinç Korana, Recep Aksu, Özgür Can Artan, Bahar Esmer
Erkan Yavuz Deneysel Sanat Atölyesi / 2 Ekim 2012
“Free Zone/Çanakkale” Video Gösterimleri
Video Seçki: Hülya Küpçüoğlu Sanatçılar: Canan Beykal, Nezaket Ekici, Nazan Azeri, Genco Gülan, Güler Ateş, Marta Daeuble, Victoria Rance, Güneş Hüseyinkulu, Güler Aşık, Özgül Arslan Tosunoğlu.
Ermeni Kilisesi / 1 Kasım 2012
The Company // Deconstructing Frida, İnsana Dair Seçkisi-1
Koreografi-reji: Ufuk Şenel Koreografi Asistanı: Ece Gözmen Dramaturji: Buket Deniz Müzik: Songs of Pedro albümünden seçmeler Metin: Frida Kahlo'nun mektuplarından ve Pedro Almadovar'ın film/demeçlerinden alıntılar Sahne Tasarımı: Mustafa Tutuş Yaratıcı Dansçılar: Mine Ayşe Karamehmet, Mutlu Akgün, Harika Onur, Hilal Sibel Pekel Konuk Performansçılar: Filiz Eren, Göze Şenol Prodüksiyon: AtölyeDans
Sanatçı Atölyesi / 2-15 Ekim 2012
"Anomi" Resim Sergisi
Erdal Sezer
Korfmann Kütüphanesi / 6 Ekim 2012
Panel "Sanat ve Siyaset İlişkisi"
Ali Şimşek, Rafet Arslan Moderatör: Fatih Balcı
Korfmann Kütüphanesi / 07-14 Ekim 2012
"Periferi Kolektif", Kolektif Bir Hareketin İmkansızlığı ve İmkanları Üzerine Minör 1 Sergi ve Sunum
Sunum: Periferi adına Rafet Arslan & Alper T. İnce Sergi: Periferi Kolektif'in deneyimini paylaşan bir sergi ve dökümantasyon
Korfmann Kütüphanesi / 16-23 Ekim 2012
"Bir Amaç Uğruna Şiirsel Kurgu" Sergisi
Sanatçılar: Şive Neşe Baydar, Ayşe Önuçak Bozturgut (Video Yerleştirme), Serkan Çalışkan, Fevziye Eyigör, Deniz İkizler (Yerleştirme), Ayfer Karabıyık, Duygu Sabancılar Iştın, Merve Üstünalp, Artivist (Video Yerleştirme)
Korfmann Kütüphanesi / 13 Ekim 2012
Seminer "STT Tarihi ve Kuram Sanat İlişkisi", Şeref Erol
Moderatör: Fatih Balcı
Mavitay Çocukların Kültür Evi / 13 Ekim 2012
“Sessizliğin Sesi İçinde” Yetişkinler İçin Dışavurumcu Sanat Atölyesi
Maral Civanyan, Nilüfer Esin Berberoğlu, Demet Yalçınkaya
Korfmann Kütüphanesi / 15 Ekim 2012
Seminer ve Uygulama “Analojik Varoluş”
Proje Yöneticisi: Ömer Durmaz
Kordon Açık Basketbol Sahası / 21 Ekim 2012
“Performart” Etkileşimli Sanat Performansı
ÇOMÜ Eğitim Fakültesi Resim Bölümü Öğrencileri
Korfmann Kütüphanesi / 23-30 Ekim 2012
"Tanıdık Başka Kent" Sözler ve İmgeler Buluşması
Halil Turhanlı, Levent Çelikel
Eski Ermeni Kilisesi / 27 Ekim 2012
“Kırmızı Başlıklı Kız” Modern Dans Gösterisi
Koreograf: Başak Güneş Dansçılar: Ecem Özbey, Fırat Tosun, Başak Güneş Hikaye Anlatıcısı: Ruhşen İyit
Korfmann Kütüphanesi / 1-5 Ekim 2012
"Formal Kurgu" Fotoğraf Sergisi
Proje Yürütücüleri: Ayşegül Akçay, Nihan Hacıömeroğlu
Erkan Yavuz Deneysel Sanat Atölyesi / 29 Eylül-1-3-5 Ekim 2012
“Amok Koşucusu” Video Seçkisi
Sanatçılar: Hasan Pehlevan, Deniz Aktaş, Sedat Akdoğan, Mehmet Öğüt, Aşkın Ercan, Gülizar Önen, Fatih Gürbüz, Garip Ay, Remzi Demirel
Erkan Yavuz Deneysel Sanat Atölyesi / 17 Ekim 2012
"Trojan Gaze" Videoart ve Dökümantasyon Film Gösterimi, “Annemin Estetik Anlayışı” Şükrü Özçelik, 2012, Belgesel
“Şarkın Koçgirisi” Damlanur Şimşek, 2012, Belgesel // “Yersiz Yurtsuzluğun Odaları” Arzu Daşdemir, 2012, Belgesel // “Antik Çağda Ege Kadını” Hülya Önal, 2004-2012, Belgesel // “Kaplumbağa Terbiyecisi” Fahrettin Tabur, 2012, Video // “Dükkan” Tuğba Elmacı, 2012, Video.
ÇOMÜ GSF Sergi Salonu / 16-30 Ekim 2012
ÇOMÜ GSF Seramik Bölümü Öğretim Elemanları Sergisi
Sanatçılar: Ayşe Güler, Ergün Arda, M. Fatih Karagül, M. Berrin Kayman, Mehmet Coşar, Müjde Yücel Coşar, Seyfullah Büyükçapar, Yücel Başeğit.
Eski Ermeni Kilisesi
“Mimari Cam Proje Sürekli” Sergi
İpek Kosova, Re-trace the Light
Paralel Etkinlikler Küratörü: Fatih Balcı
Paralel Etkinlikler Koordinasyon: Elvin Karaaslan, Olcay Erdinç, Korona
Paralel Etkinlikler Ekibi: Ayşenur Ufak, Deniz Uysal, Eylem Genç, Hüseyin Çay, Nihal Sarıbaş, Özlem Çalışkan, Recep Aksu, Sedef Zileli, Yeşim Atıcı
27 Eylül 2012, PERŞEMBE, Saat 17:00
Özel Proje Açılışı: Acaristan Hikayeleri: “Sovyet Gürcistanı’nın Derinliklerinde Dostluk Şarkıları Söylüyorlar”
Tusheti Bölgesi’nden 10 Kadın Portresi, Shalva Alkhanaidze’nin Pasaport Fotoğrafları. Küratör: Ana Riaboshenko Yer: Yazar ve Sanatçı Evi
28 Eylül 2012, CUMA Saat 11:00
Özel Proje Açılışı: Cumhuriyeti Afişleyen Adam İhap Hulusi Görey
Ender Merter Kolleksiyonu Yer: Devlet Güzel Sanatlar Galerisi
28 Eylül 2012, CUMA Saat 15:00
Açılış: Ani Setyan Sergisi
Yer: Korfmann Kütüphanesi
28 Eylül 2012, CUMA Saat 15:30
Performans: Ulrike Rosenbach
Yer: Eski Ermeni Kilisesi
28 Eylül 2012, CUMA Saat 17:00
Resmi Açılış
Yer: Eski Otogar ve Deposu
